|
Từ điển Tiếng Việt (Vietnamese Dictionary)
Lê Hoà n
(Tân sá»u 941 - ất tị 1005)
Hoà ng đế nhà Tiá»n Lê, quê là ng Bảo Thái, huyện Thanh Liêm (nay là là ng Ninh Thái, tỉnh Nam Hà . Thân phụ ông tên Mịch, mẹ há» Äặng
Ông là m Tháºp đạo tướng quân nhà Äinh. KÄ© mão 979, Äinh Tiên Hoà ng bị Äá»— ThÃch giết chết, con là Äinh Duệ má»›i 6 tuổi lên nối ngôi, quyá»n bÃnh nằm trong tay ông. Äại thần nhà Äinh là Äịnh Quốc Công Nguyá»…n Bặc, Phạm Hạp dấy binh phản đối ông, bị giết cả
Nhà Tống sai 8 tướng Ä‘em quân sang đánh. Ông sai Phạm Cá»± Lượng là m Äại tướng dẫn binh Ä‘i chống giữ. Lượng cùng nhiá»u tướng sÄ© suy tôn ông lên ngôi nối nghiệp nhà Äinh
Dương Thái háºu cÅ©ng lấy áo rồng choà ng cho ông (X. Phạm Cá»± Lượng). Bấy giá» và o tháng 7, năm Canh thìn 980
Ông lên ngôi, giáng Äinh Duệ là m Vệ vương như tước cÅ©. Äối ngoại, ông khiến Giang Cá»± Vá»ng thảo quốc thư, sai sứ đưa sang nhà Tống, dối là Äinh Duệ xin phong (X. Giang Cá»± Vá»ng)
Năm Nhâm ngá» 982, ông thân chinh Chiêm Thà nh, để phạt tá»™i vá» việc vua Chiêm đã bắt giam hai sứ thần nước ta là Từ Mục và Ngô Tá» Canh. Ông Ä‘em quân chiếm đóng kinh thà nh Chiêm Thà nh. Äây là cuá»™c nam phạt đầu tiên trong lịch sá» dá»±ng nước cá»§a nhân dân ta. Vua Chiêm từ ấy hà ng năm phải triá»u cống và xưng thần
Ông ở ngôi 26 năm, đặt hiệu năm 3 lần:
- Thiên Phúc: tháng 7 Canh thìn 980-Máºu tà 988 (9 năm )
- Hưng Thống: Ká»· sá»u 989- Quý tị 993 (5 năm)
- ứng Thiên: Giáp ngỠ994 - ất tị 1005 (12 năm)
|
|
|
|